Down sendromu, Trizomi 21 ve Mongolizm adları ile de bilinir. Hastalık 120 yıldan beri tanınır ve rastlanma sıklığı 700’de 1 oranındadır. Orta ağır derecede zihinsel engellilik görülen bireylerin her üçünden birinde bu hastalık görülmektedir.
Gelişim Eğrileri Değişkenlik Gösterir
Down sendromu söz konusu olduğunda gelişim eğrileri değişkenlik gösterir. Yürüme ve konuşmaya geç başlama söz konusudur. Hastaların zeka düzeyi 25-55 arasında değişir. Genellikle müzik ve danstan hoşlanırlar, taklit mizah yetenekleri vardır ve mimiklerini iyi kullanırlar. Down sendromlu çocuklar, özellikle küçük yaş gruplarında, davranış bozukluğu ve dikkat eksikliği yaşarlar.
Down Sendromu Nedir? Dil Gelişim Sorunları
Dil gelişimi değişkendir ancak genellikle gelişim anlamında en kötü oldukları alan dildir. Konuşma genellikle 2.5-4 yaş aralığında başlar. İlk sözcükler 1-6 yaş arasındaki dönemde söylenmeye başlar. 1-17 yaş arasında ilk tümcelerini kurarlar. Down sendromlu çocuklar için tümce yapısı bazen 5-6 yaş dil düzeyine erişebilse de genellikle 3 yaşındaki bir çocuğun tümce yapısı düzeyinde kalırlar. Down sendromlu erişkinlerde ilerleyen yaşlarda dilsel özellikler anlamında kötüleşme olmadığı bilinmektedir.
Down sendromlu çocuklarda dil gelişimini etkileyebilecek bazı mekanik sorunlar olduğu bilinmektedir. Ağız boşluğunun küçük boyutlu olması, dışarı taşan dil, boyunda biraz yüksek larenks ve bu nedenle koyu bir sıvının birikmesi, kalın dudaklar, damak anomalileri, yarıklı dil, dişlerde problemler, tükrüğün aşırı salgılanması, düz burun, sinüs ve burun geçişlerinin az gelişmiş olması, tonsil ve adenoidlerin büyümesi ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının sık görülmesi söz konusudur. Bunlara ek olarak; ses kalitesi bozuk ve soluk alma biçimindedir. İşitme sorunlarına da oldukça sık rastlanır. İşitme sorunlarının şiddeti ortadan ağıra doğru değişkenlik gösterebilir.
Dil Gelişimini Engelleyen Bilişsel Nedenler
Down sendromlu çocuklarda dil gelişimini engelleyen bilişsel nedenler mevcuttur. Kısa dikkat aralıkları, yavaşlamış tepki zamanları, işitsel-vokal işlemlemede yetmezlik, kısa-süreli bellekte yetersizlikler, azalmış algısal ayırt edicilik, genelleme ve simgeleme yetisinde zayıflık görülmesi söz konusu olabilir. Bunların birinin ya da birkaçının görülmesi dil ve konuşma sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
Down sendromlu çocuklarda dil gelişimi diğer çocukların gelişimiyle paralel ilerler ancak gecikmeli bir seyir izler. Genellikle morfoloji ve söz dizimi açısından zayıf oldukları görülür. Sesbilgisel gelişme yavaş ve zahmetlidir. Bir kısmında ergenlikten erişkinliğe doğru ortalama söyleyiş uzunluğunun artması söz konusu olabilir. Konuşmalarında genellikle yardımcı dilsel özellikler ve araçların eksik olduğu görülür. Sözcük gelişimi açısından daha iyiyken söz dizimi, dilbilgisi ve fonoloji açısından daha zayıf gelişirler. Tümce kullanmaya eğilimli olmadıkları bilinmektedir. Tümceleri kısa ve daha basit niteliktedir.
Down Sendromu, dil gelişim problemleri, dil gelişimini etkileyen nedenler gibi konularda daha detaylı bilgi sahibi olmak isterseniz Prof. Dr. Barış Korkmaz’ın “Dil ve Beyin” adlı kitabına buradan ulaşabilirsiniz. Daha detaylı bilgi için aba Yayın web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
