Çocuk gelişiminde ebeveynlerin kendi çocukları üzerinde farklı durumlarla karşılaştıkları görülmektedir. Çocuk gelişiminde karşılaşılan bu durumlardan önemli bir tanesi akran baskısıdır. Akran baskısı nedir sorusuna ‘kişinin kendi yaşıtlarının baskısı sonucunda onlar gibi davranmaya zorlanmasıdır’ cevabı verilebilir.
Çocuklarda ve ergenlerde görülen akran baskısı, gruptakilerin sergiledikleri davranışların önem kazandığı zamanlarda görülmektedir. Gruptakiler herhangi bir olumsuz eylemde bulunduklarında, çocuk ve ergenlerden bu davranışları normalde benimsemeyenler, çoğunluğun tercihine uygun davranmaktadır.
Kişi, içinde bulunduğu gruptan dışlanmamak adına, aslında kendi değer yargılarına uygun olmayan eylemleri gerçekleştirmektedir. Bu durum, gruptan onay almak, gruba aitlik hissetmek ve alay konusu olmamak adına ortaya çıkmaktadır. Çocuklar bu durumlarla, yanlış arkadaş seçimi sonucunda karşı karşıya kalmaktadır.
Akran Baskısı Ne Demek?
Akran baskısı nedir sorusuna bu baskısının yönünün her zaman negatif olmadığı cevabı verilebilir. Akran baskısı, negatif etki oluşturabileceği gibi pozitif etki de oluşturabilmektedir. Pozitif durumlar genellikle gençlerde ortaya çıkmaktadır. Kişinin iyi bir arkadaş çevresine sahip olması, yaşamında pozitif etkiler oluşturabilmektedir. Bu nedenle gençlerde arkadaş seçimi oldukça önemlidir.
Örneğin önemli bir sınava hazırlanan gençler, aynı hedefe yönelmiş bir arkadaş çevresine sahip olurlarsa hazırlık süreçleri daha verimli geçebilir. Bu durum, akran baskısının faydalı yönlerine örnek olarak gösterilebilir. Yapılan araştırmalara göre, akran baskısı en çok ergenlik döneminde yaşanan bir durumdur. Akran baskısı negatif yönde olduğu zaman, genç, kötü alışkanlıklara sahip olabilir. Örneğin sigara içme ve alkol kullanma alışkanlıkları bu tür bir etkiye örnektir.
Akran Baskısı Nedir? Ebeveynler Neler Yapabilir?
Akran baskısı durumunun olumlu ve olumsuz çok sayıda etkileri olduğundan bahsettik. Akran baskısının neden olduğu olumsuzluklarla mücadelede ebeveynlere de çok iş düşmektedir. Öncelikle, özgüveni yüksek olan gençlerin akran baskısına daha az maruz kalacağı bilinmelidir. Çocuk gelişiminde, çocukların özgüvenini geliştiren eylemler ebeveynler tarafından dikkate alınmalıdır.
Ebeveynler, çocuklarının ‘Hayır’ deme yetisini kazanmaları için çaba göstermelidir. Bu yetinin kazanılmasına yönelik olarak pek çok çalışma mevcuttur. Akran baskısı nedir sorusu kadar bu durumu ortadan kaldırmak için gerekli olan eğitimlerin neler olduğu sorusu da önem kazanmaktadır.
Çocuklara kendi iradeleri doğrultusunda seçimler yapabilmeleri için örnek senaryolar oluşturulabilir. Yani bu senaryolar, konuşma şeklinde de kurgulanabilir. Ebeveynler çocuklarına: ‘şöyle bir durumda ne yapmalısın?’, ‘Ne söylemelisin?’ tarzında sorularla seçim becerisi kazandırabilirler. Bu tarz bir gelişim süreci, çocuğun özgüven sahibi olmasına ve seçim yapma yetisinin oluşmasına yardımcı olmaktadır.
Akran baskısını önlemek adına ebeveynler, çocuklarının arkadaşlarını tanıyabilirler. Bununla birlikte; arkadaşlarının ailelerini de tanımaları faydalı sonuçlar sağlayabilir. Bu tanışma süreci, sonrasında çocukların arkadaşlarını ve ailelerini eve davet etme şeklinde de devam edebilir. Ebeveynler bunun yanı sıra çocukları ile yeterli vakit geçirmeye de özen göstermeliler. Çocuklarına ilgi gösteren ebeveynler, çocuklarının daha mutlu ve özgüveni yüksek olarak yetişmelerine büyük katkı sağlamaktadır.
Doğru Davranışlar Övülmeli!
Akran baskısı nedir ve çözüm yolları nelerdir sorusuna verilebilecek çok sayıda cevap bulunmaktadır. Çocuk gelişiminde çocukta görülen davranışların olumlu olanları övülmelidir. Bu durum çocukların doğru davranışları daha sık tekrarlamalarına neden olacaktır. Eğer çocuklar yanlış bir davranış sergilerlerse bu davranış nedeniyle çocuklar eleştirilmemelidir. Olumsuz bir davranışı eleştirmek yerine çocuklarla bu davranış tartışılabilir.
Örneğin akran baskısına neden olan yanlış arkadaş seçimi, tüm tedbirlere rağmen gerçekleşebilir. Bu durumda anne ve babalar, çocukların bu davranışını eleştirmek yerine durumu çocukları ile konuşmalıdır. Ayrıca olumsuz arkadaş edinen çocukların davranışları da gözden geçirilmelidir. Çünkü hiçbir insan, arkadaşlarını rastgele bir şekilde seçmezler. Genellikle herkes, kendi davranışlarına yakın durumdaki arkadaşlar edinme eğilimine sahiptir.
Çocuklar bazı amaçlardan ötürü de yanlış arkadaş seçiminde bulunmuş olabilirler. Bazı durumlarda çocuklar ebeveynlerinin dikkatini çekmek için de bu tarz bir arkadaş seçimi yapabilirler. Bu tarz bir durum karşısında ebeveynler, çocuklarına olan ilgilerini daha fazla artırmalıdır. Artan ilgi sonucunda çocukların ebeveynlerine daha şeffaf davrandıkları görülecektir. Anne ve babalar, çocuklarının nerede olduklarını ve neler yaptığını genel hatları ile bilmeliler. Ancak bu durum kesinlikle çocukları sıkacak derecede olmamalıdır.
Akran baskısı nedir sorusuna yönelik detaylı cevaplar için Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Cinsel Sağlık Eğitimi kitabına Google Books üzerinden ulaşabilirsiniz. Benzer çok sayıda kitaba göz atmak için aba Yayın resmi internet sitesine göz atabilirsiniz.
