Gebelik, cinsel ilişki sırasında kadının yumurtası ile erkeğin sperminin buluşması noktasında başlayan döllenme süreci olarak ifade edilmektedir. Gebelik oluşumu erkeğin üreme hücresi olan sperm ile kadının yumurtalıklarının döllenmesi ile başlayan yaklaşık 37-40 hafta kadar süren sürece denir. Özellikle belli korunma yöntemine başvurmayan birlikteliklerde hamilelik ihtimali oldukça yüksektir. Kısacası hamileliğin oluşması için bir sperm hücresinin bir yumurtalık ile buluşması gerekmektedir. Gebelik genellikle döllenmiş yumurtanın rahmin içerisine yerleşmesiyle başlamaktadır. Hamileliğin oluşma olasılığı ise ilişkiden sonraki 2-3 haftaya dayanmaktadır.
Sağlıklı olan bir kadının yumurtalıklarında her ay 5-6 tane yumurta etrafında beliren dişilik hormonları üretilir ve bir spermle buluşmayı bekler. Vücut bu beliren dişilik hormonlarından yalnızca birini belirler ve tam olgunlaşınca kanallar vasıtasıyla dışarı atılır. Bu duruma ise yumurtlama adı verilir. Dollenmis yumurta belirtileri sağlıklı bir vücutta kendini gösterir. Genellikle her ay bir sağ bir sol yumurtalık yumurtlama eylemi gösterir. Çok nadiren de olsa bazı kadınlarda ayda iki yumurtlama gözlemlenebilir. Gebelik oluşumu iki ayrı yumurtlamanın olduğu dönemlerde gerçekleşirse ve iki farklı sperm tarafından döllenme oluşursa çift yumurta ikizleri meydana gelir.
Yumurtlama evresinin sonrasında karın boşluğuna doğru itilen yumurta, tüpler vasıtasıyla rahme doğru ilerletilir. Tüplerin en geniş kısımları döllenmeye en müsait alanlar olarak bilinir. Bu aşamada tüplerin geniş kısmı bir sperm ile buluşursa döllenme gerçekleşmiş olur. Özellikle yumurtlama zamanı 28 günlük adet döngüsü içerisindeki gebe kalınacak zamanları işaret etmektedir. Bunlara bağlı olarak eğer ki hamile kalmak istiyorsanız takvimdeki yumurtlama dönemlerini göz önünde bulundurarak ilişkiye girmeniz gerekmektedir. Ancak korunmak istiyor ve çocuk sahibi olmak istemiyorsanız yumurtlama dönemi dışındaki zamanları göz önünde bulundurmanız gerekecektir.
Gebelik Oluşumu Birkaç Adımdan Oluşur
Hamilelik nasıl olur sorusunun cevabı aslında birkaç adımdan oluşan karmaşık bir süreç olarak ifade edilebilir. Sürecin ilk adımı sperm hücrelerinin bir yumurtalık ile buluşması ile başlar. Erkeklik hormonu olan spermler, aslında testislerde üretilen çok küçük hücrelerdir. Erkekte her seferinde milyonlarca sperm üretilir ve ilişki esnasında dışarıya atılır. Ancak hamileliğin oluşması için yalnızca bir sperme ihtiyaç duyulur. Bu sağlıklı spermin bir yumurtalık ile buluşması sonucunda gebelik meydana gelmiş olur.
Yumurtalık olgunlaşma evresini geçtikten sonra, sperm tarafından döllenmeye hazır bir duruma gelmiş demektir. Bu dönemde salgılanmaya başlayan hormonlar özellikle rahmin iç yüzeyini kalınlaştırmaya başlar. Çünkü bu durum rahmin iç yüzeyini sünger gibi esneterek hamileliğe hazır bir durumda vücudu hazırlamış olur. Gebelik oluşumu adet döngüsü içerisinde yer alan yumurtlama dönemlerinde gerçekleşir. Adet döngüsünün yarısına denk gelen ve olgunlaşmış olan bir yumurta, yumurtalıktan ayrılır ve kanallar vasıtasıyla rahme doğru ilerler.
Rahme düşen yumurta orada yaklaşık olarak 12-24 saat boyunca asılı kalır ve etrafta bir spermin olup olmadığını kontrol eder. Bu esnada olgunlaşmış yumurta oldukça yavaş hareket ederek dölleneceği spermi arar. O esnada vajinaya bir sperm girişi olursa yumurta ile sperm buluşması gerçekleşmiş olur. Ancak vajinaya giren spermin bir yumurta ile buluşma süresi sadece 6 gündür. Sperm ölmeden önce yumurta ile buluşursa, spermin rahime yerleşme belirtileri olumlu sonuçlanmış olur.
Gebelik Oluşumu ve Başlangıcı Nasıl Olur?
Vajinadan içeriye doğru aktarılan spermlerden bir tanesinin yumurta ile buluşması sonucunda döllenme gerçekleşmiş olur. Ancak döllenme sanılanın aksine hemen gerçekleşmez. Sperm yalnızca rahimde 6 gün kalmaktadır. Cinsel birliktelik durumunda ölmemiş olan sperm sayesinde yumurta ile buluşma gerçekleşmiş olur. Gebelik oluşumu bu ilk aşama ile başlamış olur. Sperm hücresi yumurtalıkta kalmayı başarırsa döllenmiş olan bu yumurta kanallardan geçerek rahme atılır. Gittikçe daha çok sayıda hücreye bölünmeye başlayan hücre top şeklini alır. Hücre topu olarak adlandırılan bu durum yaklaşık 3-4 gün sonra rahme ulaştırılır.
Rahme ulaştırılan bu hücre topu 2-3 boyunca ‘uterusta’ kalmaya devam eder. Daha sonra bu hücre topu rahmin iç yüzeyine tutunmayı başarırsa gebelik başlamış olur. Bu süreç döllenmeden sonraki 6 güne tekabül etmektedir. Sürecin tamamlanması ise yaklaşık olarak 3-4 gün sürmektedir. Embriyo rahmin iç yüzeyinde gelişme göstermektedir. Ancak plasenta rahmin dış hücrelerinden meydana gelmektedir.
Döllenen yumurta rahim içine yerleştikten sonra ve insanlar hamile oldukları süre boyunca adet görmezler. Çünkü döllenme esnasında rahim duvarının zedelenmesini önlemek için vücut tarafında gebelik hormonları salgılanmaya başlar. Gebelik oluşumu yumurtanın bir sperm ile buluşmaması neticesinde olumsuz sonuçlanır. Ya da döllenmiş yumurta rahme yerleşmezse yine hamilelik gerçekleşmemiş olur. Döllenmiş yumurtaların çoğu rahime yerleşemez ve adet sırasında vücuttan dışarı atılır.
Erken Hamilelik Belirtileri Nelerdir?
Hamile kalmayı isteyen çoğu kadın pek çok hamilelik belirtisini önceden sezebilir. Ancak bazı kadınlarda bu belirtilerden hiçbiri oluşmayabilir ve buna rağmen hamile kalmış olabilir. Hamileliğin yaygın ve bilinen belirtileri arasında; adet günlerinin gecikmiş olması, önceye oranla şişmiş ve hassasiyet gösteren göğüsler, özellikle sabahları görülen bulantı ya da kusma, normalin dışında hissedilen yorgunluk, vücutta şişkinlik, oluşan kabızlık ve sık idrara çıkma halleri yer almaktadır.
Yaşanılan tüm bu gebelik belirtileri adet olmadan önce yaşanılan semptomlarla benzerlik gösterebilir. Bu yüzden kişiler hamile olup olmadıklarından ilk başlarda emin olmayabilirler. Gebe olup olunmadığının kesin olarak bilinebilmesi için hamilelik testi yapılması gerekir. Akla ilk gelen yöntem eczaneden alınan bir gebelik testi ile yapılan denemedir. Ancak daha da emin olmak istiyorsanız doktor muayenesinden geçerek kesin bir sonuç elde edebilirsiniz.
Gebelikte Yaşanılan Engeller Nelerdir?
Gebelik oluşumu esnasında karşılaşılan bazı engeller bulunmaktadır. Nasıl ki çocuk sahibi olmak için özellikle yumurtlama dönemlerinde gebelik ihtimalini artıran faktörler söz konusu ise; gebe olmanın önüne geçen ya da hamileliği riske atacak durumların varlığından da haberdar olunması gerekir. Uzak durulması gereken durumların başında anne adayının sigara ya da alkol kullanımı gelmektedir. Özellikle sigara kullanımı spermin yumurtaya erişimini engelleyerek sağlıklı bir döllenmenin önüne geçer. Hatta bu durum sıklıkla düşük ile sonuçlanır.
Doktorlar tarafından hamile kalmak isteyen anne adaylarından öncelikle sigara ya da alkolü bırakmaları istenir. Bununla beraber ilişki esnasında kullanılan kimyasal bazı yağ ve kayganlaştırıcılarda spermin kalitesini azaltmaktadır. Spor her ne kadar sağlıklı bir eylem olarak gözükse de özellikle kadınlar tarafından yapılan ağır tempodaki yorucu egzersizler doğurganlığı engellemektedir.
Gebelik oluşumu sürecine olumsuz anlamda etki eden bir diğer husus ise stres ve kullanılan bazı ilaçların yan etkileridir. Özellikle kanser tedavisinde kullanılan kemoterapinin hem kadınlar hem de erkekler üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Sperm ve yumurtalık bu tedavi yönteminde çeşitli olumsuz etkilere maruz kalmaktadır. Yine hamile kalmak isteyen bireylerin metabolik hastalıklarının bulunmaması gerekir. Eğer varsa gerekli sağlık aşamalarından geçmesi ve tedavi olması gerekmektedir.
Tüm bunlara ek olarak hücre tüplerinde ve rahimde oluşacak ya da oluşmuş bazı rahatsızlıklarda gebe olmanın önüne geçmektedir. Kadın ya da erkek olsun kişinin yaşının ilerlemesi de doğurganlığı etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Korunmasız gerçekleştirilen cinsel ilişki neticesinde genç yaşta olan kadınlarda hamile kalma olasılığı %20’dir. Ancak bu oran yaşın ilerlemesi ile beraber git gide azalmaktadır. Erkeklerde de durum aynıdır. Yaş ilerledikçe sperm üretme hızı ve kalitesi düşme eğilimine girmektedir. Hamilelik oluşumu hakkında sayılan tüm bu olumsuzlukların dışında herhangi bir nedenden ötürü hamile kalınamıyorsa, mutlaka bir uzman kontrolünde tetkiklerin yapılması ve gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Gebelik oluşumu hakkında kapsamlı bilgiler için Öğretmen ve Öğretmen Adayları İçin Cinsel Sağlık Eğitimi kitabına Google Books üzerinden ulaşabilirsiniz. Benzer çok sayıda kitaba göz atmak için aba Yayın resmi internet sitesine göz atabilirsiniz. Güncel olan konulara yönelik hazırlanmış bilgilendirici ve dikkat çekici videolara erişmek için Doç. Dr. Gamze Sart YouTube kanalına abone olabilirsiniz.
