İnsanlık tarihinin en eski bilimlerinden olan astronominin temel derdi, gözlemlediğimiz gökyüzünden yola çıkarak yaşadığımız evrenin işleyişi hakkında fikir edinme çabasıdır. Dünya genelinde on binlerce insan herhengi bir astronomi eğitimi olmadan, amatör olarak astronomiyle ilgilenmekte ve bazı keşiflere bile katkı sağlamaktadır. Kimisi eğitimini astronomi alanında yapsa da bambaşka işlerle uğraşabilmektedir, özellikle bu alanda çok kısıtlı iş imkanı olan ülkemizde. Tüm dünyada akademik düzeyde çalışmalar yürüten toplam 11.000 civarında astronom ise yıldızların, galaksilerin ve diğer kozmik cisimlerin yapılarını, hareketlerini ve birbirleriyle ilişkilerini inceleyerek kozmosun başlangıcı, nasıl kurallarla işlediği ve geleceği hakkındaki sorulara yanıtlar bulmaya uğraşarak literatüre katkı sağlamaktadır.
Astronominin Kökeni
Eski Yunan terimi olan ve Türkçe’ye “gökbilim” olarak çevrilen astronomi, yıldız anlamına gelen “astron” ve kanun anlamına gelen “nomia” kelimelerinin birleşmesinden meydana gelir ve “yıldızların kanunları” anlamını taşır. Bu anlam astronominin temel araştırma alanını özetler niteliktedir: Gökyüzünde gördüğümüz cisimler nedir ve hangi doğa yasalarına tabidir? İnsanlar aşağı yukarı 15.000 yıldır gökyüzünü incelemektedir. Önceleri kültürel ve ulvi amaçların daha ağır bastığı gökyüzü gözlemleri, sonraları yerini bilim ve matematik temelli bir anlayışa bırakmıştır.
Astronominin Çalışma Alanları
Disiplinlerarası bir yaklaşımı gerektiren astronomi bilimi matematik, fizik, kimya, biyoloji ve jeoloji gibi diğer bilim dallarının fikirlerinden ve bulgularından beslenir. Astronomi kendi içerisinde çeşitli alt dallara ayrılır. Gezegen bilimciler, güneş sistemimizdeki ve uzak yıldız sistemlerindeki gezegenler, uydular, asteroidler ve kuyruklu yıldızlar gibi yapılarla ilgilenirler. Güneş bilimciler, güneşimizi ve onun güneş sistemi üzerindeki etkilerini inceler. Astrofizikçiler, yıldızların ve galaksilerin yapılarını, fiziğin kurallarını uygulayarak anlamaya çalışırlar. Radyo astronomi, radyo teleskoplar kullanarak kozmik cisimlerin yaydığı radyo dalgalarını inceleyip evren hakkında bir bakış açısı yakalamaya çabalar. Morötesi, kızılötesi, x ve gamma ışınları da gökbilimin uğraştığı, ışığın diğer dalga boylarıdır. Astrometri kozmik cisimlerin arasındaki uzaklığı hesaplamakla ilgilenir. Matematiksel astronomi, yapılan gözlemlerin sayılar, hesaplamalar, bilgisayarlar ve istatistik kullanarak açıklanmasını içerir. Kozmoloji ise kainatın başlangıcını ve yaklaşık 14 milyar yıllık evrimini bütünlüklü bir yaklaşımla anlamak için uğraşır.
Astronomi 1 Kitabı
Türkiye’nin en saygın akademik kurumlarından Boğaziçi Üniversitesi’nin saygıdeğer hocalarından Prof. Dr. Levent Kurnaz tarafından kaleme alınan ve Aba Yayıncılık tarafından basılan Astronomi 1 kitabı, bu alana ilgi duyan bir çok kişinin temel bilgileri keyifli bir şekilde öğrenmesine katkıda bulunacak önemli bir popüler bilim eseri. Boğaziçi Üniversitesi’nde sosyal bilimler alanında öğrenim gören öğrencilere kozmos ve işleyişi hakkında bilgi verme amacıyla 1998 yılından itibaren okutulan ve Prof. Dr. Levent Kurnaz ile Prof. Dr. İbrahim Semiz’in dönüşümlü olarak verdikleri astronomi dersleri temel alınarak hazırlanan kitapta gözlemlediğimiz gökyüzü, astronominin gelişimi ve Güneş Sistemi anlatılıyor.
Kitap için: Astronomi 1
Kaynakça:
