Piyasada yer alan pek çok kitap, her yazarın kendine özgü ve kendi bakış açısı ile ortaya koyduğu yaratıcılıkla ilgilidir. Yazarların ortaya koymuş oldukları yaratıcılık görüşleri arasında önemli farklılıklar olmasına rağmen, belli başlı noktalarda genel bir fikir birliği bulunmaktadır. Stem nedir sorusunun cevabı tek bir varlıkla değil, farklı düşünce süreçlerinin bir toplamı olarak ifade edilmektedir. Kısacası yaratıcılık; farklı düşünme, içgörü ve sonuçta ulaşılan bir ürün olarak tanımlanmaktadır. Bununla beraber yaratıcılık sadece yeni bir şey bulup ve düşünmekten daha fazlasıdır.
Yaratıcılık yalnızca bir problemi çözmek için alternatifler üretmek değildir. Ayrıca alternatifler, benzersizliği ve uygulanabilirliği ortaya koymalıdır. Yani ürün, etkilediği bilgi alanında değer taşımalı ve kabul görmelidir. Bununla beraber yaratıcılık ile fantezi arasında da belli farklılıklar bulunmaktadır. Fantezi kişiyi gerçek dünyadan koparır ve uzaklaştırır. Gerçekte asla gerçekleşmesi mümkün olmayan eylemleri öngörür. Yaratıcılığın ise tek bir amacı vardır. O da; bir problemi çözmek ya da yeni bir ürün ortaya koymaktır. Stem nedir noktasında yaratıcılık; genellikle birbiri ile ilişkisi yokmuş gibi görünen eski fikirleri yeni bir şekilde birleştirmekten ileri gelir.
Stem Nedir ve Yaratıcılığa Karşı Zeka Nasıl Oluşur?
Çoğu araştırmacıya göre zekanın yaratıcılıkla ilgili olduğu söz konusudur. Ancak bu kesin değildir. Çünkü yine aynı araştırmacılara göre zeka ve yaratıcılık arasında belli farklılıklarda bulunmaktadır. Psikologlar ise zekaya, geniş anlamda problem çözme becerilerini içeren ve zeka katsayısı veren bir dizi testle ölçülebilen zihinsel bir özellik olarak bakmaktadır. Özellikle ortalamanın üzerinde bir IQ seviyesine sahip olan bireyler genellikle yüksek başarı seviyelerine ulaşırlar.
IQ seviyesi belli bir düzeyin üstünde olan bireylerin ancak çok azı başarılı birer sanatçı, yazar, besteci, bilim insanı, aktör ya da müzisyen olmaktadır. Oldukça yaratıcı insan olma özelliğine sahip bireyler, ortalamanın üzerinde bir zekaya sahip olma eğilimindedirler. Ancak ortalamanın üzerinde bir zekaya sahip olan birçok insan ise gerçek bir yaratıcı olma özelliğine sahip değildir. Yapılan tüm bu gözlemler şunu gösteriyor ki; yaratıcılığın zekadan ayrı bir beyin kabiliyeti olduğu fikrine destek vermektedir.
Yaratıcı Düşünmenin Aşamaları Nelerdir?
Stem nedir sorusuna 1954 yılında Fransız matematikçi Jacques Hadamard tarafından cevap verilmiş ancak bunun önemi ancak günümüzde anlaşılmıştır. Yaratıcı sürecin 4 aşamadan oluştuğunu dile getiren Hadamard, bu aşamaları yarım asır önce kaleme almıştır. Günümüzde yapılan araştırmaların çoğunda geçmiş yıllarda elde edilen bu bulgular desteklenmektedir.
Hazırlık Aşaması: düşünme süreçlerimiz çıkmaza girdiğinde ya da sıkışıp kalana kadar devam eden göreve yoğun bir şekilde dikkat gerektiren aşamadır. İçgörü bulmaya çalışmak için ne kadar çok odaklanırsak, keşfin gerçekleşmemesi de o kadar net gözükmektedir. Çünkü bir şeye ne kadar çok odaklanılırsa kısa süreli belleğe o kadar fazla bilgi gönderilir. Kısa süreli bellek; bilginin ve fikirlerin bilinçli olarak işlendiği yer olarak bilinmektedir. Ancak sınırlı bir kapasiteye sahiptir. Bununla beraber aşırı kalabalık fikirler olduğunda işlem durmaya başlar. Kısa süreli belleğe bu karışıklığı çözmesi için mola verme imkanı sunmak temizliği beraberinde getirmektedir.
Kuluçka Aşaması: görevden uzak rahatlama dönemi olarak adlandırılır. Beyin soruna yeni açılardan bakabilir ya da sadece hayal kurmayla yetinebilir. Stem nedir sorusu da burada kendini dinlenmeye almaktadır. Hayal kurmanın beyin aktivitelerini azalttığı yönünde bir yanılgı bulunmaktadır. Ancak araştırmalar gösteriyor ki; bu durum beynin daha aktif bir döneminde olduğunu ispatlamaktadır. Bu süreçte beyin aniden normalde etkileşimde olmayan yerlerini birbiri ile etkileşime sokmaktadır. Araştırmacılar, bu kesinti süresi boyunca beynin dış uyarıcılara cevap vermediği için dikkatini iç ağlara çevirmekte ve uzak ilişkilendirmelere dönüş yaptığını belirtmektedir. Bu durum yeni bağlantılar oluşturma ve daha önce göz ardı edilen çıkarımları görme fırsatı sunmaktadır.
Aydınlanma Aşaması: bu aşamada çözüm ya da içgörü aniden netleşmeye başlar. Bazı araştırmacılara göre bu içgörü anı gerçekleşirken tespit edilebilir. Bireylerin beyninin sağ yarım küresinde içgörüleri gerçekleşmeden önce sekiz saniyeye kadar hızlı bir beyin dalgası tespit etmişlerdir. Diğer çalışmalar ise; anı temsil eden sinirsel aktiviteleri bulmaya ve tanımlamaya başlamıştır.
Doğrulama Aşaması: stem nedir sorusu 4 aşama sonucunda sıklıkla sorulmaktadır. Bu aşama çözümün gerçekten işe yarayıp yaramayacağını görmek için gerekli olan tüm sıkıcı işleri gerçekleştirdiğimizde meydana gelmektedir. Burada çözümü uygulamak için gerekli kaynakları toplama adına yakınsak düşünmeye ihtiyaç duyulmaktadır. Görevi çözmeye ne kadar odaklanılırsa bunu yapmanın da ne kadar zor olduğunun farkına varılmaktadır. Bir problemi çözmeye ne denli dikkatimizi verirsek çözümde kullanılan fikirde bize o kadar çabuk gelir.
Stem nedir sorusuna ayrıntılı bir cevap almak istiyorsanız David A.Sousa ve Tom Pilecki tarafından kaleme alınan STEM’den STEAM’e: Sanatı Entegre Eden Beyne Uyumlu Stratejiler ve Dersler kitabına Google Books üzerinden kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Ayrıca diğer ilgili çekici kitaplar için de aba Yayın resmi internet sitesini takip edebilirsiniz.
