Otizm, kişinin çevresiyle olan sosyal ilişki kuramama durumu olarak en basit şekilde ifade edilebilir. Otizmin belirtileri genellikle çocukluğun ilk 3 yaşında kendini gösterir. Otistik bozukluğu bulunan çocuklar sosyal anlamda uygun ilişkiler kuramaz ve zihinsel gelişimde gittikçe yavaşlama gösterirler. Gelişimsel bozukluk şeklinde kendini gösteren otizm, günümüzde uygulanan basit testlerle erken tanı imkanına sahiptir. Erken tanı ile teşhis konulan bu vakalara uygulanan rehabilitasyon programları sayesinde büyük ilerlemeler kat edilmektedir.

Kişilerin topluma kazandırılması için otizmin nedenleri tam olarak bilinmelidir. Ancak yapılan tüm çalışmalar halen daha otizmin nedenlerinin neler olduğunu tam olarak açıklamamaktadır. Genel kabul gören görüş ise genetik bir rahatsızlık olduğu üzerinedir. Yapılan araştırmalar otizmin erkelerde kızlara oranla daha fazla görüldüğüdür. Otizmin belirtileri içerisinde en sık rastlanılanı ise %70 oranında zeka geriliğinin olmasıdır. Bununla beraber otistik bozukluğu olanların %10’unda ise üstün zeka özelliği kendini göstermektedir. Ayrıca otizm ile beraber çok sayıda semptomda gözlemlenmektedir. Bunların başında dikkat eksikliği, hiperaktiflik, duygu iniş çıkışları ve epilepsi gelmektedir.

Otizmin Belirtileri ve Otizm Tedavisi

Çocuk yaştaki bir bireye otizm tanısı konulabilmesi için en az 6 belirtinin bir arada bulunması gerekir. Sayılabilecek bu 6 özellik içerisinde en çok sosyal etkileşimde yetersizlik, iletişim bozukluğu, hayali veya sembolik oyunlar oynayamama gelmektedir. Sosyal etkileşimde yetersizlikten kasıt; çocuğun göz teması kuramaması, yaşıtlarıyla ikili ilişkiler kuramaması, oyun oynama isteğinin olmaması, mimikleri kullanamama, duygusal ifadeleri sergilenmede zorluk çekme, etkileşimi başlatamama ya da başlatılan etkileşimi sürdürememedir.

İletişim bozukluğu durumu ise; konuşamama, aynı kelimeleri sıklıkla tekrar etme, kendisiyle iletişime geçmek isteyen kişilerle konuşmama şeklinde kendini göstermektedir. Otizmin belirtileri içerisinde yer alan bir diğer unsur ise oyun oynamama isteğinin olmasıdır. Çocuklar esasında oyun oynamayı çok severler. Ancak otistik bozukluğu bulunan çocuklarda genellikle oyun oynama isteği olmaz. Bu kişiler hayali oyunlar dahi kuramazlar. Sadece kendini tekrarlayan basit aktiveleri yapabilirler. Sürekli aynı olan rutin haline dönen davranışlar sergilerler. Ellerine aldıkları bir nesnenin basit bir parçasına takılırlar. Takıntılıdırlar. Duygusal olarak uyarılmaları oldukça güçtür. Israr edildiği takdirde aşırı tepki gösterirler.

Otizm tedavisinde önemli olan erken teşhis ve tanıdır. Tedavinin başlıca amacı otistik bozukluğu olan bireyin hem sosyal hem de bireysel kabiliyetlerini geliştirmektir. Bunun için özel tedaviler ve terapiler uygulanmaktadır. Bununla beraber uygulanacak olan her türlü tedavinin otistik bireyin yakın çevresiyle de uyumlu olması oldukça önemlidir. Uygulanan en önemli terapiler arasında konuşma terapisi, motor yeteneğini arttırmaya yönelik geliştirilen terapiler ve sosyal çevresi ile olan iletişimi arttırıcı özelliğe sahip terapiler yer almaktadır.

Otizmin belirtileri tespit edildikten sonra tedavi aşamasına geçilmektedir. Otizm için kullanılan belli bir tedavi ve ilaç kullanımı bulunmamaktadır. Ancak ilaçlar; depresyon, dikkat eksikliği, hiperaktiflik gibi durumları azaltma da kullanılmaktadır. Bu süreçte otizm rahatsızlığı bulunan kişilerin ailelerinin eğitilmesi de oldukça önemlidir. Ailelere bilgi verme ve destek olma konusunda hem devlet hem de özel kuruluşlar tarafından eğitimler verilmektedir. Ailelere bilgi verme adına yasal sivil toplum kuruluşları oluşturulmuştur.

Otizmli Çocuklarda Görülen Başlıca Belirtiler

• Göz teması kuramazlar. Bu durum ya çok kısıtlıdır ya da hiç yoktur.
• İsmini duyduklarında hiçbir tepki vermezler.
• Ya çok hareketlidirler ya da hiç hareket etmezler.
• Yaşıtları da dahil olmak üzere sosyal çevreleri ile ilgili değillerdir.
• Sarılma ya da öpme gibi fiziksel temaslardan hoşlanmazlar.
• Sorulan suallere cevap verme süreleri oldukça geçtir.
• Akranları ile diyaloğa girmezler ve oyun oynamaktan uzak dururlar.
• Güzel bir şekilde konuşma imkanına sahip olmalarına rağmen sürekli aynı kelimeleri tekrar ederler.
• İletişim seçeneği olarak konuşmayı tercih etmezler.
• Her şeye gülebilirler.
• Otizmin belirtileri arasında çocuklarda takıntılı olma durumu da vardır.
• Bazı nesnelere aşırı bir bağımlılık söz konusu olabilir.
• Düzene düşkündürler.
• Rutinlerinin bozulması sonucunda aşırı bir hırçınlık gösterirler.
• Sürekli tekrar eden hareketleri vardır.
• Ayaktayken sürekli sallanırlar, kendi etraflarında dönerler ve el çırpma gibi davranışlar sergilerler.
• Normal çocukların tercih ettiği oyunları oynamazlar. Sürekli aynı oyunları tekrar eder ve oynarlar.
• Sürekli inatçı ve hırçındırlar.
• Sosyal ortamları sevmezler ve genelde korkarlar.
• Yemek yeme bozuklukları mevcuttur.
• Hem kendilerine hem de çevrelerindeki kişilere zarar verebilirler.
• Tehlikenin ne demek olduğunu bilmezler.
• Acı duygusunun anlamını bilmezler ve tepkisiz kalırlar.
• Şaka ya da esprileri anlamazlar.
• Normal öğrenme metotları onlara göre değildir.

Otizmin belirtileri hakkında detaylı bilgi almak için Hayatta Kalma Rehberi: Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar (ve Anne Babaları) İçin kitabına Google Books üzerinden ulaşabilirsiniz. Güncel kitaplara ulaşmak için de aba Yayın resmi internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.